Thil thar vak a lo awm lo: Chhungkua-a zahna leh hlauhna insiam sak (Part 2)

Lalropuii 17/12/2023

Midangin kan laka thil an tih avanga zahna leh hlauhna kan lo neih hian, midang te kha kan siam tha theih si lova, a dawnsawn dan kan zir a ngai ta a ni.

Chhungkaw nunhona-ah hian inlungrual reng chu a theih lo va. Ngaih dan leh thil hmachhawn duh dan pawh a in ang lo thin a ni. Inan lohna hian thil hrisel lo a chhuah ngawt lo va, a changphei chuan ngaihdan inan lohna hian thil tha leh pumhlum zawk a rawn chhuah thei a, a duhawm hle zawk thin. Hemi rual hian ‘intaina’ a awmin, thil tha chhuak thei turin rilru leh thinlung a inhawng thei lo va, chhungkaw hmasawnna leh thanna keng lovin, mimal chungnun zawk duhna a keng tel thin a ni.

Engati nge midang aia ‘chungnun’ zawk kan duh thin le? Engati nge kan chhungkua-ah ‘dik’ leh ‘tha’ zawk nih kan tum thin le? Chhan chi hrang hranga awm thei ang. Chung zinga pakhat chauh chu han tarlang ta ila.

Mahni inngaihhlutna leh mahni inhriatthiamna neih loh hian kan ‘hlutna’ midangah a in nghatin kan hria a. Midangte dinhmun a zirin emaw midang kan thuhnuai theih dana zirin kan hluin kan hlu lo mai anga ngaih dan neih a awl thin. Hetiang ngaih dan hian inlaichinnaah ngawng hrisel lo a nei a, inlaichinna thanna tur a ti bawrh bang a, anchenpuite rilru hriselna pawh a ngawng thei hle a ni. A pawi ta chu: hetiang mahni inngaihhluna leh mahni inhriatthiamna nei lo hian midang ngaihhlutna leh hriatthiamna neih a har a. An thinlung a ‘ruak’ a, khawvel an thlir dan pawh a ‘ruak’ thin. An mahni ‘hlutna’ chu midang an hnuaichhiah theih dana zirin a lo awm theihah a innghatin an hre thin a, chuvang chuan midang ‘tih hrehawm’ kha an tan a hlu em em a ni. Rei lo te tal an ‘chungnung’ zawk a ni tih lantir khan an tan a hlu em em a ni.

Engtiangin nge midang chunga hleihlenna chi hrang hrang – rilru, taksa, leh thlarau, natna thlen thei thil awlsam tak mai leh inthiam lohna nei chuang lova an tih theih mai thin? Bel pawh a ruahpoh leh a ri ring thin an ti em ni kha? Mimal nun a ruahpoh leh an ri ring a ni mai. An rik rin thiam dan lah kha midang nek/dah hniam/dem rana an ri an chhuah avangin, a chenpuite tan chuan ri an hriat ang ang ang kha ‘an ni ta emaw’ tia zahna leh hlauhthawnna avangin mahni inrinhleh leh indem a awl em em a ni. An chenpuite’n an han indem ta maw tihah khan an duh duh hmanruaah hmangin chhungkua an enkawl ta thin a ni. An tum chu ‘an’ thleng thei ta a, midang an chenpuite an leng ve tawh lo. Midang an dahhniam avang khan an mahni ‘hlutna’ a sang taah ngaiin an nun a nawm ve phah ta thin a ni. Midang hnuaichhiah leh demna hmanga anin eipuar thin avangin, an tam hunah an tinawn leh ta mai thin a ni.

Chhungkua-in hetiang dinhmun a thlen tawh si chuan engtianga hmachhawn tur nge ni ta ang? Ruihtheih thil avanga chhungkaw buaisawina pakhat-ah chuan ‘a rui a te aiin a rui lo a te hi an rui buai duh zawk’ an ti thin. A dik viau awm e! I bula cheng pakhat avang khan in chhungkua a rui em? In chhungkaw ruihna – zahna leh hlauhna te kha mimal pakhat vang a ni thei em? I zahna leh hlauhna te kha i ‘ta’ tur a ni lo thei tlat. Chuti a nih chuan midang ta i lo kawl reng te hi a lo ni ang e. Han inchhut chhin teh le.